Het is een vraag die mij vaak wordt gesteld. Niet alleen door mensen in mijn omgeving, maar ook door collega’s, vrienden en zelfs door ouders die het zelf hebben meegemaakt. Wat zeg je tegen iemand die zijn kind is verloren? Wat kun je doen als je zo machteloos aan de zijlijn staat?

Ik weet nog goed hoe het voelde, die eerste dagen na het verlies van onze kinderen. De stilte. De blikken van mensen die niet wisten wat ze moesten zeggen. De goedbedoelde adviezen. De uitnodigingen om “even lekker afleiding te zoeken”. Het voelde alsof ik in een andere wereld leefde. Alles was veranderd, maar de wereld draaide gewoon door.

Soms werd ik uitgenodigd om mee uit eten te gaan. “Even iets leuks doen, dat zal je goed doen.” Maar ik wilde niet uit eten. Ik wilde niet naar de bioscoop. Ik wilde gewoon dat iemand naast mij kwam zitten en zei: “Vertel maar. Ik luister.” Ik wilde dat mijn verdriet er mocht zijn. Dat ik niet hoefde te doen alsof het goed ging. Dat ik niet hoefde te glimlachen terwijl ik mij alles behalve blij voelde.

Wat ik vooral niet wilde, waren de zogenaamde troostende woorden die eigenlijk alleen maar nog meer pijn deden. “Je weet nu dat je zwanger kunt worden.” “Je bent sterk, jij komt hier wel doorheen.” “Misschien is je veel leed bespaard gebleven.” “Probeer te kijken naar wat je nog wel hebt.” Ik weet dat het goed bedoeld was. Maar het voelde als een klap in mijn gezicht. Alsof mijn verdriet niet mocht bestaan. Alsof ik te lang rouwde. Alsof ik moest opschieten met het oppakken van mijn leven.

En dan was er ook nog het werk. De manager die vroeg wanneer ik weer kwam werken. Collega’s die niet wisten wat ze moesten zeggen en daarom maar niks zeiden. En mij uit de weggingen. Puur uit angst het verkeerde te doen. En dan waren er nog die collega’s die heel veel vroegen maar nooit iets vroegen over hoe ik mij voelde. Hoe het voor mij was om mijn kind niet te zien opgroeien. Deze gesprekken gingen alles – de smaak van de koffie, het weer, de kleur van keukenkastjes – maar nooit over het verlies van mijn kinderen. Het maakte dat ik me nog eenzamer voelde. Nog meer een buitenstaander.

Ik zocht iemand die niet schrok van mijn tranen

Wat ik nodig had was erkenning. Iemand die gewoon naast me kwam zitten. Die niet schrok van mijn tranen. Die niet probeerde mijn pijn op te lossen, maar die het uithield bij mijn verdriet. Iemand die niet wegkeek, maar bleef.

Misschien herken je dit. Misschien sta jij nu aan de zijlijn. Wil je helpen, maar weet je niet hoe. Voel je je machteloos. Bang om het verkeerde te zeggen. Bang om het nog erger te maken.

Weet dan: je hoeft het niet op te lossen. Je hoeft het niet beter te maken. Je hoeft (er) alleen maar te zijn. Te luisteren. Te vragen: “Wil je erover praten?” Of: “Wat heb je nu nodig?” En als het antwoord is: “Ik weet het niet”, dan is dat ook goed. Blijf. Zwijg samen.

Wat kun je doen als je iemand wilt steunen die zijn (klein)kindje is verloren?

• Ga ze niet uit de weg. Ook niet als je het moeilijk vindt.
• Bied een luisterend oor. Vraag naar het verdriet en het gemis en luister zonder oordeel. En zonder advies.
• Erken het verdriet. Zeg: “Wat vreselijk dat jullie dit moeten meemaken.”
• Wees niet bang voor (je eigen) tranen of stilte. Soms zegt stilte zoveel meer dan woorden.
• Vraag wat de ander nodig heeft. En accepteer het als het antwoord niet meteen komt.
• Blijf de (groot)ouders uitnodigen, maar wees niet gekwetst als het antwoord nee is.
• Geef de (groot)ouders de ruimte om te rouwen, ook als dat langer duurt dan je had verwacht.
• Bied praktische hulp aan. Boodschappen, koken, een wandeling maken. Kleine dingen kunnen veel betekenen.
• En misschien wel het belangrijkste: blijf de naam van het kind(je) noemen. Blijf hem of haar herinneren. Ook na maanden, na jaren. Dat is geen open wond openrijten. Dat is erkenning geven aan het bestaan van hun kind.

Het is niet makkelijk. En het is soms ook echt ongemakkelijk. Maar jouw aanwezigheid, jouw oprechte aandacht, kan het verschil maken. Niet omdat je het verdriet wegneemt, maar omdat je het samen draagt.

En als je zelf niet weet wat je moet doen of zeggen, wees daar dan eerlijk over. “Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik ben er voor je.” Dat is soms alles wat nodig is.

Voor iedereen die aan de zijlijn staat: je hoeft het niet perfect te doen. Je hoeft er alleen maar te zijn. En te blijven.

Herken je dit? Of heb je zelf iets meegemaakt wat je wilt delen? Ik hoor graag jouw ervaring. Samen kunnen we het verschil maken, al is het maar een klein beetje.