door Leonie Nuijen | mrt 26, 2024 | Babyverlies en de omgeving, professional
12 maart gaf ik, op uitnodiging van Martijn Oudijk, een interactieve lezing aan gynaecologen (in opleiding) en verloskundigen (in opleiding) van het Amsterdam UMC.
Toen ik gevraagd werd, zei ik ja voordat ik echt over de vraag had nagedacht. Mijn drive om zwangerschapsverlies (nog) meer bespreekbaar te maken en de zorg aan ouders (nog) beter te maken, zorgde ervoor dat ik al bevestigend had geantwoord voordat ik echt besefte wat mij eigenlijk werd gevraagd.
Mijn kennis delen zodat iedereen weet hoe ze ouders die te maken hebben met zwangerschapsverlies, kunnen steunen
Ik voel totaal geen schroom om over zwangerschap- en/ of babyverlies en de gevolgen ervan te praten. En voel ook geen schroom om te vertellen hoe je ouders, en ook hun naasten, kunt steunen tijdens hun rouwproces. Ik heb ideeën te over hoe we als samenleving het leed voor ouders die een kind verliezen kunnen beperken.
Steeds meer gynaecologen en verloskundigen zien psychosociale zorg als onderdeel van hun takenpakket
Maar toen ik besefte welke kans mij werd geboden, kreeg ik toch wel een beetje last van plankenkoorts. Wat achteraf nergens voor nodig bleek. Ik werd ontvangen door gepassioneerde professionals die nog betere patiëntenzorg willen bieden. En graag mijn mening en expertise wilden horen. Zodat zij dit kunnen toepassen in hun praktijk.
Op een interactieve manier bespraken we thema’s waar artsen en verloskundigen mee te maken krijgen bij zwangerschapsverlies. En bespraken we hoe zij hiermee om kunnen gaan.
Het is niet altijd makkelijk om de juiste woorden te kiezen of de juiste toon te slaan
Tijdens de lezing werd duidelijk hoe lastig het soms is om de ‘juiste woorden’ en/of de ‘juiste toon’ te slaan. Ieder mens rouwt op zijn of haar eigen manier. Behoeftes en verwachtingen verschillen. Ook heeft ieder mens zijn of haar eigen associatie met woorden. Wat voor de een kwetsend kan voelen, hoeft voor een ander niet zo te zijn.
Ouders willen zich gehoord en gezien voelen
Ondanks deze verschillen, willen ouders zich vooral gezien en gehoord en erkend voelen. Ouders willen het gevoel hebben dat men begrip heeft voor hun verdriet. Ouders willen erkenning voor hun verlies. En dat is makkelijker dan je denkt:
- Feliciteer de ouders met hun baby en condoleer ze met het verlies. Besef dat ouders naast intens verdrietig ook trots zijn. Door hen te feliciteren erken je hun kindje. Door hen te condoleren erken je het verlies en het verdriet.
- Door het verlies zijn ouders (nog) niet in staat om concreet aan te geven wat zij nodig hebben, vragen te stellen etc. Help ouders door concrete vragen te stellen. Vraag bijvoorbeeld niet “Hoe gaat het? “ Maar vraag “Hoe gaat het vandaag?” Vraag bijvoorbeeld niet “Hoe is de afgelopen tijd gegaan?” maar vraag “Wat doe je om de dagen door te komen? Wat zijn moeilijke momenten?”
- Nodig ouders uit om te praten door aan te sluiten bij hun emoties. Herhaal de woorden die ouders zeggen.
- Luister naar de ouders en geef geen raad of advies. Ouders een zwangerschapsverlies doormaken, willen zich gehoord voelen. Willen erkenning van hun verdriet. En daar hoort advies of uitleg (nog) niet bij. (Keirse, 2020). Hoe goed ook bedoeld is. Gebruik de kracht van stilte. Luisteren alleen is (echt) voldoende.
- Probeer schuldgevoelens niet weg te nemen door argumenten aan te dragen die deze schuldgevoelens weerleggen. Laat de ouders erover praten. Steeds weer opnieuw. Ouders weten verstandelijk echt wel dat ze geen schuld hebben aan de dood van hun baby. Maar dat neemt het schuldgevoel niet weg. Je helpt ouders van het schuldgevoel af, door hen erover te laten praten. Ze (steeds opnieuw) de ruimte geven om hun schuldgevoelens te uiten. (Keirse, 2020).
- Wees je ervan bewust dat je zelf ook overmand kan worden door emoties. En dat het niet erg is om dit te laten zien. Ouders zullen zich gezien en gehoord voelen als ze merken dat er sprake is van professionele nabijheid.
- Besef dat informatie, hoe nuttig ook, niet (altijd) binnenkomt. Plan een nieuwe afspraak om alles nog eens te bespreken.
Ik deel graag mijn kennis met jou
Ben jij verloskundige, verpleegkundige, kraamverzorgende, arts of gynaecoloog? En wil je ouders die een zwangerschapsverlies doormaken nog beter kunnen begeleiden? Ik deel graag mijn kennis met jou.
Neem vrijblijvend contact met mij op voor een “Telefonisch Verkengesprek”. Zodat we samen kunnen bekijken wat jij nodig hebt om jouw cliënten – ouders die te maken hebben met zwangerschapsverlies – nog beter te kunnen bijstaan.
Een afspraak plan je heel makkelijk hier
Samen werken aan nog betere zorg voor ouders die te maken hebben met zwangerschapsverlies.
door Leonie Nuijen | jan 16, 2024 | Babyverlies en de omgeving, Het rouwproces na babyverlies, Weer zwanger na babyverlies
Ondanks de angst, weer een zwangerschap aangaan
Ik weet nog steeds niet waar ik de moed vandaan haalde. Nog een keer zwanger worden nadat ik mijn twee kinderen was verloren en mijn derde zwangerschap eindigde in een miskraam.
Hoe dan? En waarom dan? Ik hoor het je denken.
En, ja zo dacht ik er ook altijd over als mensen niet zwanger konden worden. En maar steeds de moed hadden om toch weer een stapje verder te gaan om die gekoesterde wens, dat verlangen in vervulling te laten gaan. En, ja zo dacht ik er ook over als mensen na het verlies van hun baby weer besloten een kindje te krijgen…Tot dat het mijzelf betrof.
Toen duidelijk werd dat ik niet op een natuurlijke manier zwanger kon worden, gingen wij ook het medische circuit in. Met het idee dat we er dan alles aan hadden gedaan. En nooit spijt konden hebben dat we het niet hadden geprobeerd.
Bij de eerste behandeling was het raak. Ik was zwanger van een meisje. Een meisje waar ik veel te vroeg afscheid van moest nemen. De tweede poging was weer raak. Helaas moest ik van dit jongetje ook veel te snel afscheid nemen.
Driemaal is scheepsrecht. Ik hoor het de arts nog zeggen… Helaas eindigde deze zwangerschap in een miskraam…
Het verlangen is onmetelijk groot
Het verlangen naar een kind waar we wel voor mochten zorgen. En die we wel mochten zien opgroeien werd zo groot, dat we besloten om er weer voor te gaan. Alle goedbedoelde adviezen ten spijt.
Zwanger worden was het probleem niet, werd mij gezegd. Zwanger blijven dat is de uitdaging… Ik hoor het de arts weer zeggen. Denderende woorden. Maar op dat moment raakte het mij niet. Het verlangen was te groot.
Dolblij maar ook doodsbang
Ik werd gelukkig weer zwanger. Maar toen het zover was, werd ik steeds overvallen door gevoelens van angst. Bij de minste en geringste pijntjes sloeg de angst toe. Wilde ik direct naar het ziekenhuis om er zeker van te zijn dat het goed ging.
Het vertrouwen dat ik een baby zou krijgen die ik -gezond en wel- mee naar huis mocht nemen. Die ik mocht zien opgroeien, had ik niet meer.
Ik durfde mij niet te hechten. Puur uit zelfbescherming. Bang om weer afscheid te moeten nemen.
Ik voelde boosheid als mamma’s in spe klaagden over hun ‘zwangerschapskwaaltjes’ als vermoeidheid, misselijkheid, vaak plassen, brandend maagzuur, bandenpijn, stemmingswisselingen etc. etc. Maar stiekem was ik ook gewoon jaloers. Het stak. Het deed pijn. Ik had het er allemaal voor overgehad. Als ik mijn kindjes maar had mogen houden.
Ik voelde mij schuldig naar mijn andere kinderen. Was het wel gepast om weer zwanger te worden? En zo snel al na hun overlijden…
Ik durfde mijn angsten, boosheid en onzekerheden niet te uiten. Durfde het met niemand te delen. Bang voor de reacties. Ik had er toch immers wéér zelf voor gekozen om zwanger te worden? Ik, met mijn geschiedenis. Dat was toch vragen om problemen?
Meer dan eens vroeg ik mij af waar ik aan begonnen was. Was het verlangen zo groot? En wat als ik nu weer afscheid moest nemen? Zou ik dan nog wel de steun en het begrip krijgen dat ik zo nodig had?
Het rouwproces na het verlies van mijn twee oudsten was al een eenzaam traject geweest. En nu moest ik ook nog eens dealen met de gedachte dat veel mensen in mijn omgeving, mijn naasten, onze beslissing, om toch nog een zwangerschap aan te gaan, niet konden waarderen. En ik kon ze eigenlijk geen ongelijk geven…
Ook voor mijn naasten was het een spannende en angstige periode
Niet alleen voor mij en mijn partner was het een spannende tijd. Ook voor mijn naasten. Niet alleen wij hadden het verdriet om het verlies van ons kindje. Niet alleen wij moesten leren leven met de leegte die onze kinderen achterlieten Ook zij. Net als wij moesten zij door een rouwproces en het verlies verweven in hun leven. En waarom zou de geschiedenis zich nú niet herhalen?
De zwangerschap kon mij en mijn partner niet snel genoeg voorbij gaan. We konden niet wachten tot het moment dat onze baby -gezond en wel- geboren was. En mee mocht naar huis.
Maar we moesten nog zo lang.
Machteloos toekijken…
Negen maanden duren een eeuwigheid als je iedere dag bang bent dat het mis kan gaan. En dat gold niet alleen voor mij en mijn partner. Ook voor mijn naasten was het een hele spannende tijd. Een tijd waarin mijn dierbaren zich menigeen machteloos hebben gevoeld.
Voor hen was het een periode waarin ze ‘blij voor ons wilden zijn’. En ons wilde doen geloven dat het allemaal goed zou komen. Maar eigenlijk had bijna niemand er vertrouwen in. En hadden ze het gevoel in een spagaat te zitten.
Waarbij ze aan de ene kant net als ons wilde geloven dat wij een gezond kindje zouden krijgen. Maar waarbij ze aan de andere kant ons, en wellicht ook zichzelf, wilden behoeden voor nog een keer verdriet.
Ondanks de geschiedenis, toch kunnen genieten
Ik moest een manier vinden om deze periode door te komen. En niet alleen doorkomen. Ik wilde ook genieten. En mooie herinneringen maken aan deze bijzondere periode. Ook al voelde ik voortdurend het zwaard van Damocles boven mijn hoofd.
En dat is gelukt. Ik ontdekte hoe ik kon ontspannen en steeds meer durfde te genieten van het zwanger zijn en het kindje in mijn buik. En merkte hoe ik hierdoor mijn naasten hielp te vertrouwen op een goede afloop.
Regie nemen over mijn zwangerschap
Een paar jaar na de geboorte van onze jongste zoon, zei een vriendin tegen mij: ‘Doordat jij zoveel vertrouwen had en zo ontspannen was, durfde ik erop te vertrouwen dat het goed zou komen’. Toen kon ik ook echt uitkijken naar de uitgerekende datum. En was ik niet dagelijks meer bezig met de vraag: ‘Zou het nog goed gaan? ‘Ik vind het echt heel knap hoe je dat hebt gedaan’. Maar vraag mij wel af: Hoe kon je zo ontspannen zijn en genieten? Hoe deed je dat?’
Ik antwoordde haar: ‘Het ging niet vanzelf. Ik ben actief op zoek gegaan naar manieren om te kunnen ontspannen en vertrouwen te krijgen. En die vond ik. En afhankelijk van mijn gemoedstoestand of de situatie, maakte ik gebruik van een van de manieren die ik had ontdekt. Ik hield een dagboek bij. En in dit dagboek stond ik mijzelf toe om alles te schrijven wat ik op dat moment voelde. Ongecensureerd. Ik maakte een afspraak bij een haptotherapeut om weer te leren contact te maken met mijn lichaam en mijn kind.
Ik ontdekte hoe ik weer écht contact kon maken met mijn eigen lichaam. Dit hielp mij te vertrouwen op mijn intuïtie. En het hielp mij de regie te nemen over mijn zwangerschap.
Ik verplichtte mijzelf om bij elke mijlpaal in de zwangerschap stil te staan. En deze te ‘vieren’. Het heeft ervoor gezorgd dat ik, ondanks mijn angst voor herhaling, toch kon genieten van deze zwangerschap. Maar het zorgde er ook voor dat ik, wanneer de zwangerschap onverhoopt weer verdrietig zou eindigen, toch mooie herinneringen zou hebben. Net als bij Oscar en Madelon. Want ondanks dat ik hen ben verloren, kijk ik met warme en blije gevoelens terug op de zwangerschappen’.
Een zwangerschap is een blije periode
‘Echt? Kun je dat echt zo voelen?’ vroeg ze mij hierop. Volmondig antwoordde ik: ’Ja. Dat voel ik zo.Ik had ze natuurlijk nooit willen verliezen. Ik had ze moeten zien opgroeien. Helaas mag niet iedereen even lang ‘groeien en bloeien’. Sommige bloemen bloeien kort en sommige bloemen bloeien lang. Maar dat neemt niet weg dat je van beide evenveel kan houden en kan genieten. Ik geef toe dat het niet altijd makkelijk is. Want ik mis ze iedere dag. Maar ik heb zo naar ze verlangd dat ik niet anders kan dan met liefde aan hen en de periode dat ze in mijn buik zaten, kan denken. En dat gold ook voor de zwangerschap van Mans.’
Herkenbaar?
Heb jij je baby verloren tijdens de zwangerschap, bevalling of de periode er na? Ben je weer in verwachting? En word je steeds overmand door angst? Zoek je manieren om beter met de angst om te gaan? Zodat je toch durft te genieten van de zwangerschap en het kindje in je buik? Neem vrijblijvend contact met mij op voor een gratis telefonisch Verkengesprek. Tijdens dit gesprek, bekijken we wat jij nodig hebt om met meer vertrouwen en meer ontspannen zwanger te kunnen zijn.
Negen maanden zijn lang als je iedere dag bang bent dat het mis kan gaan. Gun jezelf ondersteuning en begeleiding om deze blije maar angstige periode door te komen.
Een afspraak maak je heel gemakkelijk hier. Geef je de voorkeur aan Whatsapp? Stuur een berichtje naar 0610878636. Mailen kan ook naar leonie@dunamiscoaching.nl
door Leonie Nuijen | dec 12, 2023 | Babyverlies en de omgeving, Feestdagen, Het rouwproces na babyverlies
De feestmaand is begonnen
Samen met mijn man, hang ik de slingers op voor onze jongste zoon. Hij wordt 6 jaar. Op zijn verjaardag begint de adventsperiode. Is het nog 4 dagen tot pakjesavond. Is het de eerste dag van de voor velen ‘mooiste tijd van het jaar’.
Ik verheug mij op de komende periode. De periode van gezellig samenzijn. Ik verheug mij op pakjesavond, het optuigen van de boom, het kerstdiner, de TOP2000 en het proosten op het nieuwe jaar. Ik maak plannen hoe ik deze maand ga vullen om zoveel mogelijk te genieten van al het moois dat december biedt.
Niet voor iedereen een feestmaand
Dan gaat mijn telefoon. Een vrouwenstem. Ze vraagt of ik deze maand en het liefst voor de kerst een plekje vrij heb voor een consult. Ze is het afgelopen jaar twee kindjes verloren. Het was nog pril maar het was heel erg gewenst. Ze is nu weer in verwachting. Het gaat goed maar ze kan er niet echt van genieten. Meer dan eens wordt ze overvallen door angst. Ze wil kunnen genieten van haar zwangerschap. Maar deze is nu zo beladen. En met deze feestmaand, komt alles extra hard aan.
Als ze haar eerste kindje niet was verloren, had ze deze maand haar kindje mogen ontmoeten. Had ze met haar kindje kerst gevierd. Nu is ze zwanger van de derde… ze aarzelt en vraagt aan mij: Kan ik dat zo zeggen? De derde? Of klinkt dat heel raar?
Ik bevestig haar dat ze in verwachting is van haar derde kindje. En vertel haar dat ze moeder werd op het moment dat ze besloot om moeder te worden. En dat ze op het moment van een positieve zwangerschapstest een kindje in wording bij haar droeg.
Het is even stil. Wat fijn dat je dit zegt. Ik vind het namelijk zo moeilijk om erover te praten. Als mensen vragen of dit mijn eerste zwangerschap is dan zeg ik: ‘Nee, het is mijn derde’. Als mensen dan vragen hoe oud mijn andere kinderen zijn, moet ik zeggen dat ik ze verloren ben. En als ze dan vragen hoe oud ze waren… dan weet ik gewoon niet wat ik moet antwoorden. Het was nog pril. Slechts een paar weken….
En nu is het december en opeens ben ik heel verdrietig. Opeens overvalt mij steeds het gevoel dat ik eigenlijk met mijn kindje kerst had moeten vieren… En dan voel ik mij zo schuldig ten opzichte van dit kindje… Snap je?
Natuurlijk snap ik haar. Toen ik Madelon, wilde ik geen enkele feestdag vieren. Wat had ik immers te vieren? Ik was alleen maar heel erg verdrietig. En elke confrontatie met ‘gelukkige gezinnetjes’ deed pijn. Toen ik de eerste kerst met onze jongste zoon vierde, werd ik overvallen door een enorm schuldgevoel. Ik had mij zo verheugd op de eerste kerst met ons kindje. Maar toen het kerst was, voelde ik een enorme leegte en gemis. Opeens waren de lege stoelen weer extra zichtbaar en voelbaar. Het was niet de eerste kerst met ons kindje. Maar de eerste kerst van ons kindje.
Mijn verliesverhaal is niet gelijk met haar verliesverhaal. Maar ik voelde haar emoties. En natuurlijk had ik een plekje voor haar. In mijn agenda heb ik altijd een paar plekjes voor vragen als deze.
De confrontatie met plezier doet pijn
Door het telefoontje besef ik weer hoe pijnlijk de decembermaand kan zijn. Word ik mij er weer van bewust dat december niet voor iedereen een feestmaand is. Dat de decembermaand een maand is waarin verlies, verdriet en eenzaamheid nog pijnlijker voelbaar zijn. En dat ik dat gevoel heel goed ken. Ik wist niet hoe ik deze maand, na het overlijden van mijn dochter, door moest komen.
Elke confrontatie met nostalgie, saamhorigheid, gezelligheid, samenzijn deed pijn. Maar ik kon er niet om heen. Overal, echt overal werd ik geconfronteerd met de gezelligheid die december te bieden had. Alles was doordrenkt met sentiment. In de reclames, op de televisie, in de folders, in winkels, in restaurants, in de stad. Er was geen ontsnappen aan. Overal waar ik keek was daar die confrontatie met mijn diepste pijn. Het gemis, de leegte en de eenzaamheid van het verlies.
Ik wilde geen sinterklaasfeest, kerst en oud en nieuw vieren. Maar wilde ook niet alleen zijn. Wilde mij niet ‘beter voordoen‘, maar wilde ook niet de sfeer verpesten. Het feest van anderen vergallen. Door thuis te blijven, zorgde ik ervoor dat anderen gewoon konden genieten. En hoefde ik mij niet groot te houden. Maar wat voelde ik mij eenzaam. En verdrietig. Zo intens eenzaam en verdrietig had ik mij niet eerder gevoeld.
De feestdagen zo kwam ik ze door
Een jaar later overleed mijn oudste zoon. En weer was daar die ver….. decembermaand.
Dit keer deed ik het anders. Mijn man en ik gaven onszelf de ruimte om ons niet beter voor te doen. En lieten weten dat we graag op het laatste moment wilden beslissen of we wel of niet zouden komen naar het traditionele kerstdiner. Ook vroegen we of het okay was als we naar huis gingen wanneer we overmand zouden worden door onze emoties.
En dat bleek een goede keuze. We voelden de vrijheid om ons te mogen voelen zoals we ons voelden. En dat maakten de dagen minder beladen. Het verdriet mocht er zijn. We hoefden niet in eenzaamheid het verdriet te dragen. Natuurlijk waren de feestdagen deze keer minder bruisend en feestelijk. Er zat een randje aan. Een zwart randje.
Maar juist het toelaten van het gevoel en het stilstaan bij het gemis, maakte deze dagen zoveel lichter en intiemer. Het werden dagen die zich echt vulde met de decembergedachte.
Tip om de feestdagen door te komen
Feestdagen zijn vaak de momenten van terugkijken en herinneren. Besef dat het gemis en het verdriet juist op deze dagen extra aanwezig kan zijn. Doe je niet sterker voor maar wees gewoon zoals je je voelt. Geef uiting aan je gevoelens. Het mag er zijn. Het onderdrukken van je gevoelens versterkt juist het nare gevoel. Waardoor deze dag of dagen nog pijnlijker, zwaarder of verdrietiger zijn. Niet doen dus. Laat die traan maar even gaan.
De komende dagen deel ik tips die jou en je naasten helpen de feestdagen door te komen. Tips voor jou die een kindje moet missen. En tips voor de omgeving om jou door de feestdagen te helpen.
door Leonie Nuijen | nov 17, 2023 | Het rouwproces na babyverlies
Het is nauwelijks voor te stellen dat je je overleden baby niet mag zien. Dat het direct van je wordt weggenomen zodat je er geen band mee opbouwt. En je je er niet aan gaat hechten. Dat je je baby niet zelf mag laten begraven of cremeren. En dat je niet weet waar jouw baby zijn laatste rustplaats heeft…
Tot ver in de jaren 60 van de vorige eeuw, werden stilgeboren baby’s zonder naam en zonder duidelijk aangegeven rustplaats, begraven. (Voxweb, z.d.)
Tot midden in de jaren 80 van de vorige eeuw werd een stil geboren baby, direct bij de ouders weggehaald. Door het direct bij de ouders weg te halen, zouden de ouders zich niet hechten aan het kind. En zouden ze er dus ook geen verdriet om hebben. Men was ervan overtuigd dat ouders geen emotionele band konden hebben met een kind dat ze nooit hadden gekend (Ouders en zo, z.d.)
De moeder lag tussen alle moeders en hun baby’s op de kraamafdeling. Er was geen aparte plek voor moeders die hun baby waren verloren. En er was geen plek om te rouwen. Zodra het kon, werd de moeder ontslagen uit het ziekenhuis. En bleef de baby achter. Het ziekenhuis droeg zorg voor het begraven of cremeren (Ouders en zo, z.d.).
Er rustte een enorme taboe op het overlijden van een baby. Er werd niet over gesproken. Ouders kregen dikwijls te horen: ‘volgende keer beter’, ‘je bent nog jong dus je kunt nog genoeg andere kinderen krijgen’… etc. Aan het verdriet werd volledig voorbijgegaan. Als ouders moest je het allemaal maar snel vergeten en je richten op een volgende zwangerschap (Ouders en zo, z.d.).
Gelukkig veranderde dit inzicht. Vanaf eind jaren 80 werd duidelijk dat kennismaken met je baby, herinneringen maken en afscheid nemen helend werkt in het rouwproces. Toch duurde het nog tot 3 februari 2019 om je baby die stil geboren was te laten registreren in het BRP (Gemeente Rotterdam, z.d.).
Het verdriet van ouders, die hun baby nooit hebben gezien, is intens groot
“Tijdens mijn opleiding HBO-V werkte ik in een verzorgingshuis. Er woonde een dame die altijd erg onaardig deed. Ik werd vaak door haar afgesnauwd. En soms bleef het niet alleen bij schelden en snauwen alleen. Op een dag was ik haar aan het verzorgen en weer werkte ze niet mee. Ze begon te slaan en zei dat ik een roodharige heks was.
Het was de druppel. Ik vroeg haar waarom ze mij altijd roodharige heks noemde en nu ook begon te slaan. Ze keek mij aan en zei: omdat roodharigen niet te vertrouwen zijn. Ik keek haar aan en vroeg haar: heb ik u ooit iets aangedaan waardoor u mij niet kan vertrouwen? Ze keek me aan en zei toen: Nee, jij niet maar wel die andere.
Omdat ik de enige roodharige medewerker was, vroeg ik haar: Die andere? Ja, zei ze. Die andere, die twee keer mijn baby van mij heeft afgepakt. Ze zei dat alles goed kwam. Dat zij voor ze ging zorgen. Maar ik heb ze nooit gezien. Ze zijn weggestopt. Begraven en ik weet niet eens waar. Toen zag ik een traan over haar wang glijden. Ik pakte haar hand en streelde hem. Toen vroeg ik haar: dus u heeft twee baby’s die u nooit hebt gezien? Ze keek mij aan en knikte.
Alleen zij en haar man wisten van de baby’s
Ik wist niet wat ik hoorde en wist ook niet wat ik ermee aan moest. Ik zei haar dat ik niet op de hoogte was van dit verdriet en verontschuldigde mij.
Ze keek mij aan zei: alleen mijn man en ik. En toen begon ze te huilen. Ik keek haar aan en zei: dus alleen uw man en u weten dat u nog twee kinderen hebt. Uw kinderen weten niet dat ze… twee zusjes hebben, vulde ze mij aan. Wat erg, zei ik. Dat is toch verschrikkelijk.
Ze keek mij aan en ik zag een zachtheid in haar ogen die ik nog nooit eerder had gezien. Ze zei: jij vindt het echt heel erg voor mij. Ik knikte en zei dat ik het onmenselijk vond.
Haar man vertelde haar dat het meisjes waren
Toen begon ze over haar kinderen te vertellen en hoe het was gegaan in het ziekenhuis. Dat haar kindjes direct van haar werden weggenomen. Dat ze van haar man hoorde dat het meisjes waren. Na de bevalling van haar eerste dochter lag ze tussen moeders die wel hun kindje bij zich hadden. En daar lag ze met lege handen en een lege buik. Tussen al die blije moeders. Niet wetend waar haar kindje was.
Toen ze werd ontslagen, werd snel duidelijk dat ze over moest tot de orde van de dag. Ze moest maar snel weer zwanger worden. Binnen het jaar was zij weer zwanger maar ook dit kindje overleed. En de hele geschiedenis herhaalde zich. Uiteindelijk kreeg zij nog twee gezonde meiden maar het gemis om haar twee oudsten, voelde ze iedere dag. En vandaag was het de geboortedag van haar oudste dochter…
De erkenning voor haar verdriet, veranderde onze verstandhouding
Met tranen in mijn ogen vroeg ik haar of ze, ze misschien een naam had gegeven. Het was eruit voor ik er erg in had. En vóór ik mij kon verontschuldigen, antwoordde ze: ja, we hebben ze Marietje en Sophietje genoemd. En Marietje is vandaag jarig…
Mag ik u feliciteren vroeg ik haar? Met een glinstering in haar ogen en een traan op haar wang, antwoordde ze: ja dat vind ik heel lief.
Die dag, veranderde onze verstandhouding. Haar verhaal maakte diepe indruk op mij. En ook op de wijze waarop ik naar mensen kijk. Haar gedrag kwam voort uit verdriet. Toen ze erover mocht praten, ontdekte ik een hele lieve vrouw met wie ik dikwijls over haar dochters sprak en met wie ik op de verjaardag van Marietje en Sophietje gebak at.
door Leonie Nuijen | nov 6, 2023 | Babyverlies en de omgeving, Babyverlies en je andere kinderen, Het rouwproces na babyverlies
De dood is prachtig
Mijn zoon heeft een studiedag. En hij wil naar Naturalis. Vol enthousiasme loopt hij door alle zalen. Beantwoord de vragen van de speurtocht. En elk bordje wordt uitgebreid gelezen. We hebben een heerlijke dag samen
In de auto op weg naar huis zegt hij: “Het was super tof mamma. Vooral de dood. Dat vond ik het mooist. Ik was er echt in geïnteresseerd hé?”
Ik bevestig hem en vraag wat hij er zo mooi aan vond.
Nou gewoon, antwoord hij: “dat alles uiteindelijk dood gaat en dat de dood ook iets moois is. Een dood hert dat eten is voor andere dieren. Een dood blad dat voedsel is voor de grond en voor de planten. Als iets dood is, is het goed voor iets anders. Echt cool is dat”
“Weet je nog dat Koos doodging? En we hem gingen begraven in de tuin? En we een plant hebben geplant op Koos zijn graf? Nou? Die plant groeit toch super goed? Dat komt door Koos…”
Ik knik en zeg hem: “Ik denk dat je gelijk hebt.”
Er zijn verschillende manieren van begraven
Een paar weken later heeft hij weer een vrije dag en bezoeken we NEMO. En weer dompelt hij zich vol enthousiasme in alles wat hij ziet en kan doen. Opeens hoor ik hem roepen: “Mamma, kijk! Ze hebben hier ook iets over de dood. Allemaal begrafenissen. Allemaal anders. Kijk mamma. Kijk dan!” Als ik naast hem sta en samen met hem de verschillende manieren van begraven en omgaan met de dood bekijk, hoor ik hem zeggen: “Mooi he?”
Kinderen willen weten hoe en waarom
Als we thuis zijn vraag hij mij: “Hoe zijn Madelon en Oscar overleden? Ik had het op Oscars verjaardag met juf over Madelon en Oscar. Ik vertelde dat Oscar vandaag jarig was. Dat hij 8 jaar zou zijn geworden. En dat we vandaag taart gingen eten.”
“Juf vroeg aan mij of ik wist hoe ze waren overleden. En toen kwam ik erachter dat ik dat niet wist. Dus…hoe zijn ze overleden?”
Best lastig om in begrijpelijke taal over de dood te praten
Ik kijk onze jongste aan en besef dat ik nooit heb verteld waaraan Madelon en Oscar zijn overleden. Ik heb nooit de behoefte gevoeld. Ik vond wel dat hij moest weten dat hij een zus en een broer had. En dat ze zijn overleden. Maar heb er nooit over nagedacht om te vertellen waaraan of waarom ze zijn overleden. Zijn vraag overvalt mij.
Verwachtingsvol kijkt hij mij aan. Ik zoek naar woorden om het op een begrijpelijke manier uit te leggen. En ik merk hoe lastig ik het vind. Ik heb werkelijk geen idee hoe ik dit aan een jongetje van bijna zes kan vertellen.
Ik voel een lichtelijke schaamte. Ik die mijn cliënten adviseert om open en eerlijk te zijn naar de andere kinderen over het verlies van de baby, had nu zelf iets laten liggen?
Wanneer praat je met je kind over het verlies van zijn broer of zus?
Mijn gedachten gaan uit naar een gesprek met een cliënte. Ze vroeg mij wat het juiste moment was om haar zoon uit te leggen dat zijn babybroertje was overleden. Ik zei haar dat er nooit een slecht moment is. Maar dat je ze eerlijk moest zijn op het moment dat ernaar wordt gevraagd. En dat ze er zelf over zou kunnen beginnen als ze merkt dat hij niet lekker in zijn vel zit of ander gedrag vertoont.
Ik vertelde haar ook dat kinderen veel meer meekrijgen en doorhebben dan wij denken. Hij ziet dat zijn ouders verdrietig zijn. Weet dat er een baby kwam en nu is er toch geen baby.
Hierop vroeg ze of Mans wist dat hij een broer en zus had. Ik beantwoordde bevestigend En vertelde haar dat ik Mans over zijn broer en zus vertelde toen hij 2 jaar oud was.
Mans ging naar de kinderopvang. En in zijn groep hadden veel kinderen een broertje of zusje of kregen een broertje of zusje. Mans vroeg hierop steeds wanneer hij een ‘baby’ zou krijgen.
Op een gegeven moment was Mans ontroostbaar. Zijn vriendinnetje had een zusje gekregen. Hij vond het oneerlijk want zij had al een zus. En hij niet. Dit was het moment waarop ik hem vertelde over Madelon en Oscar.
Blijkbaar is dit het moment voor Mans om te weten hoe en waarom Madelon en Oscar zijn overleden.
Een kind is gewoon nieuwsgierig
Nou? hoor ik mijn zoon ongeduldig.
Ik kijk hem aan en vertel hem dat Madelon in mijn buik is doodgegaan. Dat, dat soms gebeurt. En dat niemand weet waarom.
En Oscar? hoor ik hem vragen.
Ik vertel hem dat baby’s negen maanden in de buik moeten groeien voordat ze geboren mogen worden. Wanneer baby’s eerder dan negen maanden geboren worden, moeten ze buiten mama’s buik verder groeien. En dat gebeurt in een couveuse. Dat is een wieg die speciaal gemaakt is voor baby’tjes die eigenlijk nog in hun mamma’s buik hadden moeten blijven.
Ik vertel hem dat het sommige baby’s lukt om verder te groeien en dat het sommige baby’s niet lukt. Die worden ziek. En zo ziek dat ze overlijden.
En dan zijn er ook baby’s die zo klein en zwak zijn dat ze gewoon niet sterk genoeg zijn om te groeien. En die overlijden dan ook. Oscar was te klein en te zwak.
Kinderen rouwen en ervaren de dood op een manier die past bij hun ontwikkeling
De kamer vult zich met stilte. Minutenlang pure stilte. Dan zegt Mans… wat zielig voor Oscar en Madelon. Dat ze nooit met speelgoed hebben gespeeld. En dat ze niet weten wie jullie, opa, oma en ik zijn. Ik vind het echt zielig.
Weet je mamma… eerst was ik boos dat mijn broer en zus niet leefden. En ik niet met ze kon spelen. Zoals mijn vriendjes wel kunnen. En soms ben ik ook verdrietig. Nu vind ik het ook zielig. Want Madelon en Oscar weten helemaal niet hoe lief jij en papa zijn. Want ik heb de liefste papa en mama van de wereld.
Hij geeft mij een knuffel en vraagt: mag ik nu een filmpje kijken? Ik geef hem een knuffel en zeg natuurlijk schat.
Kinderen ervaren het gemis van hun broer en/of zus. Ook al kennen ze hem en/of haar niet.
Ze zijn nieuwsgierig. Ook naar onderwerpen waar een taboe op ligt. Kinderen rouwen op een manier die past bij hun ontwikkeling. Dus niet iets om ze voor te beschermen. Ze kunnen onderwerpen als dood en rouw aan. Mits je er eerlijk en open over praat.
Praten over de dood en verlies is nuttig en het verbindt
Door het gesprek met mijn zoon besefte ik hoe waardevol het is om over de dood te praten. Het is onderdeel van ons leven. Het hoeft ons niet uit balans te brengen. Of van streek.
Vandaag pakte hij hun fotoboeken. Bij de foto’s van de uitvaart, wijst hij naar de foto’s met ballonnen en zegt: Kijk mamma de ballonnen lijken samen wel een vlinder.
Ik ben ontroerd. Ontroerd omdat hij gelijk heeft. Ik zie ook duidelijk een vlinder. Mijn hart vult zich met liefde en ontroering. De liefde van mijn jongste voor mijn twee oudsten… onbeschrijfelijk mooi. Ontroerd over de wijze waarop hij met de dood en het verlies omgaat.
Niet alleen mijn twee oudste kinderen leerden mij dat er leven na de dood is. Ook mijn jongste.
Wil je meer weten hoe je het gesprek over verlies en dood kunt aangaan?
Vind je het lastig om te praten over de dood? Hier vind je een lijst met boeken die jou kunnen helpen te praten over de dood en verlies.
